κρατικό ή ιδιωτικό; (μέρος 2ο)

Ο Σπύρος Ντόβας, από την Φιλελεύθερη Συμμαχία, απαντάει στους προβληματισμούς που έβαλα στο κρατικό ή ιδιωτικό; με βεβαιότητα και λέει Ιδιωτικό, φυσικά!

Επειδή για εμένα δεν είναι τόσο, "φυσικό", παραθέτω εδώ μερικές σκέψεις ως μία πρώτη απάντηση.

Οπότε, Σπύρο...

1. Ξέρεις πολύ καλά ότι ακόμη και οι πιο τέλειες αγορές (που αμφιβάλω αν υπάρχουν, αλλά έστω), χρειάζονται την εξωτερική ρύθμιση για να συνεχίσουν να λειτουργούν ως τέτοιες όταν "ξεφεύγουν": μονοπώλια, ολιγοπώλια, τραστ, inside information trading κ.λ. Εκτός και αν έχεις κάποιο άλλο φορέα εξουσίας στο μυαλό σου, αυτό τον ρόλο τον επωμίζεται το κράτος. Στην Ελλάδα που το κράτος ξέρουμε πώς λειτουργεί σήμερα, αυτό δεν φαίνεται να το κάνει αποτελεσματικά. Άρα, αν δεν βελτιώσουμε την αξιοπιστία του κράτους, το κόστος μπορεί απλά να πάψει να υφίσταται ως επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού και να μεταμορφωθεί σε υπερτιμολογημένα προϊόντα και υπηρεσίες -σε αυτή την περίπτωση όχι μόνο θα συνεχίσουμε να το πληρώνουμε, αλλά δεν θα έχουμε έλεγχο ούτε στο ύψος του κόστους, αλλά ούτε και στην κατανομή του.

2. Είχα στο μυαλό μου ένα ακραίο παράδειγμα, όταν έγραφα το άρθρο, που τελικά δεν το έβαλα, αλλά ορίστε: Ας πούμε ότι την εποχή του Ψυχρού Πολέμου μία μελέτη έδειχνε ότι οι ΗΠΑ θα είχαν μεγάλο κέρδος αν δεν αγόραζαν, ας πούμε, υποβρύχια από την εγχώρια βιομηχανία αλλά από τους Σοβιετικούς. Θα το έκαναν; Όχι βέβαια. Με την δική σου λογική, αυτό θα ήταν κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, αλλά νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε ότι δεν είναι έτσι. Με ποιά λογική το δικαιολογείς που δεν θα στήριζε και το επιχείρημα "θέλω για εθνικούς λόγους ο ΟΤΕ να είναι κρατικός"; (πέρα από το ότι μπορείς να πεις ότι δεν συντρέχουν εθνικοί λόγοι, αλλά αυτό δεν είναι οικονομικό επιχείρημα, είναι πολιτικό, οπότε έρχεσαι στα λόγια μου ότι δεν τα μετράμε όλα με την αγορά).

3.Έχεις μία βαθιά πίστη οτι η ελεύθερη αγορά είναι το μόνο εργαλείο για να λύσεις τα προβλήματα ενός τόπου, όπως κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι η ελεύθερη αγορά είναι η μόνη πηγή κακών για τον τόπο! Με ένα περίεργο τρόπο, εσύ ως δηλωμένος φιλελεύθερος είσαι πιο δογματικός από εμένα :-)

4. Αν γινόταν αύριο η ΦΣ κυβέρνηση, θα πουλούσε όσο πιο γρήγορα γίνεται (από τεχνικής άποψης) όλες τις ΔΕΚΟ; Ή ανάλογα με την κατάσταση της αγοράς, τις διεθνείς συγκυρίες, τις ιδιαιτερότητες της κάθε μίας (π.χ. ότι μπορεί να αποτελεί τον βασικό οικονομικό πνεύμονα μίας περιοχής ή ότι μπορεί να είναι εργαλείο στην εξωτερική σου πολιτική), θα ανέβαλες την απόφαση αυτή συνυπολογίζοντας το κοινωνικό της κόστος; (π.χ την ανασφάλεια και την εξαθλίωση στην οποία μπορεί να οδηγήσεις μερίδα του πληθισμού, την αδυναμία τους να αποπληρώσουν δάνεια με αποτέλεσμα να χάσουν την περιουσία τους, την πιθανή καταστροφή της οικονομίας μίας πόλης κ.λ.) Αν (όπως υποψιάζομαι) ισχύει το δεύτερο, τότε κάνεις ακριβώς αυτό που λέω και εγώ: συνυπολογίζεις στην απόφασή σου και άλλα "κόστη" και όχι μόνο τα στενά οικονομικά.

5. Καταλαβαίνω πώς είναι απαραίτητο για να λειτουργήσει σωστά η ελεύθερη αγορά να υπάρχουν ενημερωμένοι καταναλωτές, μέτοχοι και μικρομέτοχοι, να διασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία, να υπάρχουν ανεξάρτητες και δραστήριες οργανώσεις καταναλωτών. Αν συμφωνείς σε αυτό (δεν είμαι σίγουρος, ίσως να μου διακόψεις εδώ το επιχείρημα αυτό), γιατί δεν δέχεσαι ότι θα πρέπει να υπάρχουν και πολίτες που να ελέγχουν τις δαπάνες και τις αποφάσεις του κράτους; Δεν είναι απαραίτητο να ελέχουμε όλοι τα πάντα. Αλλά πρέπει να υπάρχουν κάποιοι που θα ασχολούνται με τους αποχαρακτηρισμούς αρχαιολογικών χώρων (γιατί εμπίπτουν στα ενδιαφέροντά τους, την δουλειά τους, το τοπικό τους συμφέρον, κ.ο.κ.), κάποιοι άλλοι με την δαπάνη για την δημιουργία ενός δημοτικού portal, κάποιοι άλλοι με την καθυστέριση επιβολής κυρώσεων σε ένα μονοπώλιο κ.λ.), άλλες φορές ως μεμονωμένοι πολίτες, άλλες ως ενώσεις καταναλωτών, επιστημόνων, επιχειρηματιών, εργαζομένων.

Τέλος, θα ήθελα μία διευκρίνιση. Αναφέρεις "να περιορίσουμε τη δημόσια σφαίρα σε εκείνους τους τομείς που δεν μπορούν να εκχωρηθούν στον ιδιωτικό τομέα για την διεκπεραίωσή τους (δηλαδή Δικαιοσύνη, Εθνική Άμυνα, Δημόσια Τάξη)". Με ποια κριτήρια ορίζετε ως Φ.Σ. το "δεν μπορούν να εκχωρηθούν"; Π.χ. οι ΗΠΑ έχουν εκχωρίσει τελευταία στον ιδιωτικό τομέα μέρος της Εθνικής Άμυνας (βλ. blackwater), αλλά και στην Ελλάδα έχουμε αρκετές εταιρείες security που κάνουν συχνά την δουλειά της Αστυνομίας περιπολώντας γειτονιές. Μήπως με τα ίδια κριτήρια δεν μπορεί π.χ. να εκχωρηθεί η "ενεργειακή αυτονομία", "η τηλεπικοινωνιακή επάρκεια", "η εκπαίδευση" ή "η νοσοκομειακή περίθαλψη"; (Δεν είναι ρητορική η ερώτηση, πραγματικά θέλω να δω πώς επιλέγετε αυτούς τους τομείς και όχι άλλους ή μήπως θα δεχόσασταν υπό προϋποθέσεις να εκχωρηθούν και αυτοί.)

Θα επανέλθω :-)