2008-09-15

φορολογία και ανάπτυξη

Ο Γιώργος Παπανδρέου παρουσίασε μία πρόταση για το φορολογικό σύστημα που διαφέρει σημαντικά από την κατεύθυνση της Ν.Δ.

Θα επιχειρήσω να κάνω μία δική μου ανάγνωση και σύγκριση με το μοντέλο της Ν.Δ. Όχι, δεν θα πω ότι η Ν.Δ. είναι "αντιλαϊκή". Πέρα από τα φαινόμενα διαφθοράς, η οικονομική της πολιτική βασίστηκε, από το 2004, σε μία θεωρία που λέει:

1. Θέλουμε (όπως όλοι) ανάπτυξη
2. Η ανάπτυξη βασίζεται κυρίως στις μεγάλες εταιρείες.
3. Φορολογούμε όσο μπορούμε λιγότερο το μεγάλο κεφάλαιο (μεγάλες εταιρείες, μεγάλα χαρτοφυλάκια κ.λ.) περιμένοντας ότι "θα γίνουμε ελκυστική χώρα για επενδύσεις" και
4. αυτό θα οδηγήσει σε επενδύσεις και άρα περισσότερες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.

Το μοντέλο αυτό έχει μία λογική. Μία λογική που όμως έχει αναφορές στην "βιομηχανική" ανάπτυξη. Ανάπτυξη που βασίζεται (εξαρτάται) στις μεγάλες επενδύσεις, στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες.

Δείτε το εξής παράδοξο. Σύμφωνα με το Tax Foundation η πολιτεία της Καλιφόρνια έχει την υψηλότερη φορολογία για εταιρείες από τις περισσότερες άλλες πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά και τα περισσότερα ανεπτυγμένα κράτη. Πώς γίνεται και εταιρείες όπως η Chevron, η Google, η Hewlett-Packard, η Intel, η Apple, η Oracle, η Walt Disney και πολλές άλλες έχουν την έδρα τους εκεί; Γιατί δεν μετακινούνται σε μία τριτοκοσμική χώρα όπου θα φορολογούνται λιγότερο; Και γιατί τόσες πολλές τεχνολογικές startups ιδρύονται εκεί;

Για ένα απλό λόγο, που εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους: ο πιο σημαντικός πόρος στον οποίο θέλουν να έχουν πρόσβαση δεν είναι ούτε τα χρήματα, ούτε η φτηνή γη.

Είναι υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, άφθονη γνώση, μορφωμένοι εργαζόμενοι, υποδομές που επιτρέπουν την μετάδοση πληροφοριών, κοινωνίες "εθισμένες" στην καινοτομία και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα.

Έτσι κι αλλιώς όμως, η σύγχρονη παραγωγή πλούτου, η σύγχρονη ανάπτυξη, δεν βασίζεται σε στις μεγάλες εταιρείες. Βασίζεται στις πολλές μικρές καινοτόμες εταιρείες -ανεξάρτητα με το αν κάποιες πετυχαίνουν τόσο πολύ που καταλήγουν να είναι γιγάντιες. Εταιρείες που ιδρύονται με λίγα χρήματα, αλλά "περιέχουν" πολύ γνώση, έρευνα, ποιότητα, design και καινοτομία.

Εκεί πρέπει να προσανατολιστούμε και σε αυτή την κατεύθυνση είναι η πρόταση του ΠΑΣΟΚ για το φορολογικό νομοσχέδιο, αλλά και η πρόταση για "Πράσινη Ανάπτυξη". Μία πρόταση που δεν "χαϊδεύει" το "μεγάλο κεφάλαιο" (αφού δεν το έχει τόση ανάγκη), αλλά το φορολογεί δίκαια ώστε να διευκολύνει την μικρή, ακόμη και την πολύ μικρή, επιχείρηση και να χρηματοδοτήσει τις υποδομές που θα κάνουν την χώρα φιλική και ελκυστική στην βιομηχανία της γνώσης, των υπηρεσιών, της τεχνολογίας και του περιβάλλοντος.

Δεν είναι απλό. Δεν είναι κάτι που γίνεται σε 2-3 χρόνια. Δεν αρκούν μερικοί νόμοι, ούτε είναι θέμα ενός φορολογικού νομοσχεδίου και 1-2 "μεταρρυθμίσεων". Αλλά πιστεύω ότι είναι η κατεύθυνση στην οποία πρέπει να κινηθούμε.

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Φυσικά, όπως λες δεν είναι θέμα ενός φορολογικού νομοσχεδίου... Χρειάζεται καλλιέργεια ταλέντου (με κάποιες μεταστροφές κουλτούρας και συνηθειών που το κρατάνε εγκλωβισμένο), σωστοί θεσμοί που να επιτρέπουν την ανάπτυξη του ανθρωπίνου κεφαλαίου, και μια κουλτούρα που να επιβραβεύει την ανάληψη οικονομικής δραστηριότητας (ώρες ώρες πιστεύω πως οι Έλληνες δεν καταλαβαίνουν από που μας έρχονται οι νέες θέσεις εργασίας - δεν τις φέρνει ο πελαργός πάντως).
Πέρα από αυτά χρειαζόμαστε μια πιο υγιή μορφή αστικής ανάπτυξης που να βοηθά στην επικοινωνία καινοτόμων πολιτών και στην ενσωμάτωση των εξωτερικοτήτων της γενικότερης καινοτόμου οικονομικής δραστηριότητας. Επίσης, κίνητρα για καινοτομία, σημαντικά επίπεδα επενδύσεων στην Ε&Α, και δίκτυα γνώσης που λειτουργούν σωστά.
Τέλος και ειδική τεχνογνωσία ούτως ώστε καλές ιδέες να "μεταφράζονται" σε αγαθά - σε αυτό το σημείο χρειαζόμαστε και μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις (και από το εξωτερικό γιατί κάποιος πρέπει να μας μάθει πως γίνεται αυτό), με διαφορετικά αβαντάζ και skill sets που εξαρτώνται από το μέγεθός τους. Συνεπώς, δεν πρέπει να ακολουθήσουμε είτε το ένα πλάνο είτε το άλλο, χρειαζόμαστε μια ισορροπημένη πολιτική προσέλκυσης ικανοτήτων.

Ουφ, τα είπα... η αλήθεια είναι πως νοιώθω απαισιόδοξος για την προοπτική πως όλα τα παραπάνω θα επιτευχθούν στη χώρα μας. Είμαι απαισιόδοξος γιατί πιστεύω πως τα πράγματα θα καταλήξουν πολύ χειρότερα πριν βελτιωθούν - πως δηλαδή χρειάζεται ένα γερό σοκ για όλα τα παραπάνω.

Ανώνυμος είπε...

Συγγνώμη Πάνο αλλά στο συγκεκριμένο θέμα μπερδεύεις cause and effect και μάλιστα άσχημα. Η Καλιφόρνια είναι αυτό που είναι, ένα οικονομικό θαύμα μοναδικό στον κόσμο, ακριβώς για τους αντίθετους λόγους. Είναι μοναδική επειδή από το 1850 (με το gold rush) και για πολλές δεκαετίες ήταν το κατ'εξοχήν παράδειγμα μίας τελείως άναρχης οικονομίας και κοινωνίας. Μία κοινωνία δύσκολη να επιβιώσεις, σχεδόν χωρίς νόμους, σίγουρα χωρίς φόρους και χωρίς οικονομικούς περιορισμούς. Η κοινωνία του 'anything goes' της άγριας δύσης όπου σε σκότωνε κάποιος για 15 γραμμάρια χρυσό και που τα πάντα ήταν ανεκτά. Σήμερα απο την ελευθερία αυτή εκείνης της εποχής έχει μείνει μόνο μία τρομερή ανεκτικότητα σε διαφορετικές συμπεριφορές το ιερό και απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής κ.ο.κ. Επίσης έχει μείνει το κυνήγι του εύκολου πλούτου (σαν ιδέα ίσως) που φέρνει κάθε χρόνο 1000αδες επιστήμονες, επιχειρηματίες και απλούς ανθρώπους που ψάχνουν για ευκαιρίες. Αυτό είναι η Καλιφόρνια και το γεγονός ότι έχει υψηλούς φόρους είναι απλά ένα σύμπτωμα της τρομερά μεγάλης συγκέντρωσης της επιχειρηματικότητας εκεί. Το να λές: θα ανεβάσω τους φόρους για να γίνω Καλιφόρνια είναι τοσο αστείο όσο το να λες: θα αφήσω μουστάκι για να γίνω νομπελίστας φυσικός σαν τον Einstein...

Φυσικά δεν προτείνω να γίνουμε far west στην Ελλάδα αλλά τουλάχιστον να διαβάζουμε ολοκληρωμένα τα κοινωνικά φαινόμενα. Το να κατεβάσει μία χώρα τους εταιρικούς φόρους (όπως η Ιρλανδία) και να διευκολύνει την επιχειρηματικότητα είναι μία στρατηγηκή που έχει non-zero πιθανότητες να απογειώσει μια οικονομία. Το να προσπαθήσει η Ελλάδα ανεβάζοντας τους φόρους να γίνει Καλιφόρνια ή Σκανδιναβία είναι το λιγότερο αφελές.

Γιώργος

Παναγιώτης Βρυώνης είπε...

@Γιώργος: Δεν λέω ότι "αν αυξήσουμε τους φόρους θα πετύχουμε ανάπτυξη". Λέω:

1) Αν δημιουργήσεις άλλες προϋποθέσεις, μπορείς να έχει υψηλούς φόρους στις εταιρείες ΚΑΙ ανάπτυξη.

2) Υπάρχει η εταιρεία των 3 ατόμων που ξεκινάνε μία startup και η εταιρεία των 10.000 ατόμων. Αυτή την στιγμή "γλύφουμε" την δεύτερη και στραγγαλίζουμε την πρώτη (συχνά, πριν ακόμη ξεκινήσει). Ο πλούτος του μέλλοντος όμως προέρχεται από τις μικρές εταιρείες που ξεκινάνε σήμερα. Αυτές πρέπει να ελαφρύνουμε, όχι τις μεγάλες. Προέρχεται από τους φρέσκους νέους εργαζόμενους. Από τις μικρές "έξυπνες" τουριστικές ή αγροτικές μονάδες. Υπάρχει διαφορά στο "αυξάνω τους φόρους" και στο "κατανέμω διαφορετικά τους φόρους".

3) Προφανώς στην πράξη τα πράγματα δεν είναι μαύρο-άσπρο. Δεν μπορείς να κάνεις ένα paradigm shift στην οικονομία σου σε μία μέρα. Αλλά όταν βάζεις στόχους, επιλέγεις προς τα πού θα κινηθείς.

Ανώνυμος είπε...

Πάνο κάνεις ένα λάθος στην αναφορά σου στη Silicon Valley: Οι εταιρείες έχουν εκεί τα HQ τους αλλά φορολογικά οι περισσότερες ανήκουν στο Delaware που έχει τη χαμηλότερη φορολογία.

Ανώνυμος είπε...

Συμφωνώ με το σκεπτικό του Παναγιώτη. Η λογική της φτηνότερης φορολογίας ως λόγος προσέλκυσης επενδύσεων είναι μια τεράστια μαύρη τρύπα.

Αμέσως μετά θα πρέπει να προσφέρουμε φτηνό εργατικό δυναμικό. Και μετά "φτηνό" θεσμικό πλαίσιο ως προς το πόσο ασύδοτες μπορούν να είναι οι επιχειρήσεις.

Σιγά - σιγά φτάνουμε στο επίπεδο Μπαγκλαντές χωρίς να το έχουμε καταλάβει. Και το Μπλαγκλαντές δεν μπορούμε να το ανταγωνιστούμε στη φτήνεια.

Κάποια ξενοδοχεία προσελκύουν υψηλού επιπέδου πελάτες, και καποια προσελκύουν τους Βρετανούς πιτσιρικάδες που μεθάνε κάθε βράδυ.

Το ερώτημα δεν απαντάται καθόλου εύκολα, αλλά στο τέλος πρέπει να επιλέξουμε τι είδους επενδύσεις (και επενδυτές) θέλουμε...