σκέψεις για το e-book

Η αναφορά του Παπανδρέου στην χρήση e-books στην εκπαίδευση (βλ. το ηλεκτρονικό βιβλίο), ξεκίνησε μία ενδιαφέρουσα συζήτηση, την οποία θα ήθελα να συνεχίσω βάζοντας και εγώ κάποιους προβληματισμούς.

Εξαιρώντας όλους αυτούς που απλά έχουν την τάση να είναι αρνητικοί, θεωρώ ότι οι περισσότεροι αναγνώστες αυτού του blog διακρίνουν ότι σίγουρα υπάρχει μία αξία στο να εισάγουμε στην εκπαίδευση την ιδέα του e-book.

Τί προδιαγραφές θα έπρεπε να καλύπτει η ιδανική τέτοια συσκευή; Γράφω τις σκέψεις μου και ελπίζω στις αντιρρήσεις, αντιπροτάσεις και παρατηρήσεις σας.

Σίγουρα το προφανές, να είναι βολική. Εννοώ, δεν αρκεί να δείξεις σε μία οθόνη το κείμενο, αυτό το κάνει οποιοδήποτε laptop -αλλά τελικά, ελάχιστοι από εμάς μπορούμε να διαβάσουμε πολλές σελίδες κείμενο σε μία οθόνη laptop. Πρέπει η συσκευή αυτή να είναι ελαφριά, να έχει μεγάλη διάρκεια μπαταρίας, να επιτρέπει την ξεκούραστη ανάγνωση σε ένα περιβάλλον με πολύ φώς (ή και ήλιο, στην Ελλάδα είμαστε...). Να συνδέεται σε κάποιο "σύστημα" ασύρματα, μέσα από το οποίο να μπορεί να επιλέξει κάποιος τα βιβλία που θέλει να διαβάσει.

Αναφέρομαι σε "σύστημα" διότι η λύση δεν μπορεί να περιλαμβάνει απλά μία συσκευή. Πρέπει να περιλαμβάνει και το αντίστοιχο "βιβλιοπωλείο" ή "βιβλιοθήκη" ή ιδανικά και τα δύο, δηλαδή κάποια υπηρεσία που θα επιτρέπει τον δανεισμό ή την αγορά βιβλίων με ηλεκτρονική μορφή.

Συμφωνώ με το άρθρο που δημοσιεύεται στο is.pasok.gr με τίτλο "Το ανοικτό περιεχόμενο είναι η ουσία του ψηφιακού βιβλίου" (διαβάστε το), αλλά δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι ένα σημαντικό μέρος του υλικού στο οποίο θα θέλαμε να έχουν πρόσβαση οι μαθητές/φοιτητές είναι copyrighted. Άρα θα πρέπει (δυστυχώς, αλλά αν είμαστε ρεαλιστές, έτσι είναι σήμερα η κατάσταση) να υπάρχει κάποια συμφωνία με τους αντίστοιχους εκδότες, έλληνες και ξένους και ίσως κάποια μορφή DRM [1].

Θα ήθελα ακόμη να υπάρχει κάποιος τρόπος να γίνονται σημειώσεις πάνω στο κείμενο. Θεωρώ ότι αυτό είναι πολύ βασικό αν μιλάμε για εκπαιδευτικά βιβλία και συγγράμματα, αφού πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να ξεχωρίσει κάποιος σημεία του κειμένου και ακόμη και να προσθέσει σημειώσεις σε αυτό -και μάλιστα αυτές οι σημειώσεις και επισημάνσεις να μπορούν να "βγουν" από την συσκευή και να τις χρησιμοποιήσει ο χρήστης στον υπολογιστή του ή σε κάποια on-line υπηρεσία.

Αν μιλάμε για μία συσκευή που θα διατεθεί στους Έλληνες μαθητές/φοιτητές, θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ακόμη και ο καθηγητής σε μία σχολή, θα μπορεί να κάνει εύκολα, με μικρό ή μηδενικό κόστος διαθέσιμες τις σημειώσεις του -να μην απαιτείται δηλαδή μία πολύπλοκη διαδικασία ή μεγάλο κόστος.

Πολλά από τα παραπάνω έχω την εντύπωση ότι θα τα κάλυπτε το amazon kindle (η συσκευή που έδειξε ο Παπανδρέου). Νομίζω όχι όλα. Στα θετικά του είναι ότι η συσκευή "έρχεται" μαζί με το μεγαλύτερο βιβλιοπωλείο του κόσμου. Στα αρνητικά ότι αυτό το βιβλιοπωλείο δεν περιέχει βιβλία στα Ελληνικά.

Αν λέγαμε λοιπόν (λέω, ΑΝ) ότι θα χρησιμοποιήσουμε το kindle σε όλα τα σχολεία, τότε θα έπρεπε η ελληνική κυβέρνηση να κάνει μία ειδική συμφωνία. Όχι τόσο για το προφανές, την τιμή -ο οποιοδήποτε αγόραζε τόσο μεγάλο αριθμό θα πετύχαινε μία καλή τιμή! Αλλά για την λειτουργία ενός Ελληνικού amazon store που θα περιλαμβάνει ελληνικά βιβλία, για ειδικές τιμές στους χρήστες που είναι μαθητές ή φοιτητές, για την δυνατότητα να μπορούν εύκολα οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, αλλά ακόμη και οι μαθητές, να προσθέτουν υλικό που να είναι προσβάσιμο σε όλους τους άλλους. Για την δυνατότητα να "δανειστεί" κάποιος ένα βιβλίο για ένα μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς να πληρώνει, όπως θα έκανε σε μία δανειστική βιβλιοθήκη.

Προσωπικά, όσο σκέφτομαι τις δυνατότητες, τις νέες αγορές που θα μπορούσαν να ανοίξουν (π.χ. εφημερίδες: γιατί να περιμένεις πότε θα φτάσει το πλοίο στο νησί για να διαβάσεις την εφημερίδα; γιατί να μην μπορείς να διαβάσεις εύκολα τον επαρχιακό τύπο αν είσαι στην Αθήνα και το αντίστροφο; Και γιατί όχι πρόσβαση στα ΦΕΚ ή σε άλλα επίσημα έγγραφα του κράτους;), την ευκολία με την οποία δάσκαλοι, καθηγητές, μαθητές και φοιτητές, αλλά και όλοι εμείς οι υπόλοιποι (θα ήταν χαζό να μην μπορεί κάποιος να αγοράσει την συσκευή στην αγορά, ακόμη και αν δεν είναι σε κάποια από τις κατηγορίες αυτές...), ενθουσιάζομαι.

Έχω την εντύπωση, ότι μία τέτοια πρωτοβουλία, σχεδιασμένη σωστά (είπαμε, το θέμα δεν είναι απλά να αγοράσει το Ελληνικό Κράτος 100.000 συσκευές σε καλή τιμή!) θα μπορούσε να αλλάξει όχι μόνο την παιδεία, αλλά και γενικότερα την ελληνική κοινωνία. Για αυτό και διαφωνώ με όσους λένε, ας δούμε πρώτα το Α και το Β και το Γ [2] και μετά να δούμε και τις "εξωτικές" προτάσεις όπως τα e-books στα σχολεία. Όχι, πιστεύω ότι ακόμη και αν όλα τα άλλα παραμείνουν ίδια, η υλοποίηση μίας τέτοιας ιδέας θα άλλαζε πολλά.

Υπάρχουν διάφορα θέματα, που δεν άγγιξα. Π.χ. πώς μπορεί η λύση που θα επιλέγαμε να μην δημιουργήσει ένα μονοπώλιο; Γιατί κανείς δεν θα ήθελε π.χ. να εξαρτάται για πάντα το Ελληνικό Κράτος από την Amazon ή την Microsoft ή οποιονδήποτε παρέχει την λύση. Διάφορα τέτοια. Γράψτε στα blogs σας και στείλτε μου links. Αν υπάρχει αντίστοιχη εμπειρία από άλλες χώρες, καλό θα ήταν να την λάβουμε υπόψη μας.

Νομίζω ότι έχει και ενδιαφέρον και αξία να ανοίξουμε αυτή την συζήτηση όσο περισσότερο γίνεται.

--
[1] DRM: Digital Rights Management. Με απλά λόγια, τεχνολογίες που επιτρέπουν σε εκδότες να "κλειδώνουν" το ψηφιακό υλικό, ώστε να μπορεί να το χρησιμοποιήσει μόνο κάποιος που έχει (συνήθως αγοράσει) το δικαίωμα.

[2] Όπου Α,Β,Γ βάλτε ένα από τα δεκάδες προβλήματα που αντιμετωπίζει η Παιδεία, από τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, μέχρι την έρευνα στα Πανεπιστήμια κ.λ.