ημέρα Ασφαλιστικού

Παρακολουθώ τον τρόπο που προωθείται μία πληθώρα θεμάτων τον τελευταίο καιρό από την Ν.Δ.: Ασφαλιστικό, Ολυμπιακή, ΟΤΕ, Παιδεία πριν από μερικούς μήνες. Πίσω από όλες τις θέσεις της, πίσω από την ρητορική της υπάρχει μία βασική αρχή: το κράτος είναι κακό, πρέπει να το πολεμήσουμε.

Πριν συνεχίσω τις σκέψεις μου, να διευκρινίσω ότι πιστεύω πραγματικά στις δυνατότητες της ελεύθερης αγοράς και συμφωνώ ότι όταν δουλεύει σωστά, είναι μάλλον ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την παραγωγή αγαθών και πλούτου. Έχω δουλέψει αρκετά χρόνια στον ιδιωτικό τομέα και μάλλιστα πριν από 8-9 χρόνια δοκίμασα να φτιάξω μία εταιρεία -θέλω να πώ, η πίστη μου στην ελεύθερη αγορά δεν είναι θεωρητική.

Όμως...

Καταρχήν, η ελεύθερη αγορά είναι συνήθως ένα σκληρό "παιχνίδι". Ναι, όταν έχεις όλα τα εφόδια (υγεία, γνώση, δεν έχεις επιφορτιστεί τα βάρη άλλων, είσαι νέος), ναι, τότε μπορείς να παίξεις το ανταγωνιστικό αυτό παιχνίδι αρκετά καλά. Υπάρχουν όμως πρεριπτώσεις που τα πράγματα δεν είναι έτσι. Δεν είναι έτσι όταν για παράδειγμα έρχεσαι σε μία χώρα χωρίς να έχεις τίποτα και αναγκάζεσαι να δουλεύεις ανασφάλιστος. Όταν αρρωστήσεις βαριά. Όταν ξεκινάς να δουλέψεις χωρίς κανένα "μαξιλαράκι" ασφάλειας από την οικογένειά σου γιατί οι γονείς σου είναι άνεργοι ή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να σε στηρίξουν. Όταν αυτό που ήξερες να κάνεις επί 20 ή 30 χρόνια είναι πλεόν άχρηστο στην αγορά, γιατί οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Όταν η εκπαίδευση του σχολείου ή και του πανεπιστημίου δεν σου δίνει τα εφόδια για να πουλήσεις σωστά τις γνώσεις και τις δεξιότητές σου.

Το σημαντικότερο όμως είναι κάτι που σπάνια έρχεται στην συζήτηση. Η επιτυχία στην ελεύθερη αγορά έχει άμμεση σχέση με το ρίσκο που παίρνεις. Μπορείς να πετύχεις πολλά, όταν επενδύσεις χρόνο, πόρους και χρήματα σε κάτι που όλοι οι άλλοι θεωρούν ότι δεν έχει μέλλον ή νόημα: αρκεί να έχουν όλοι οι άλλοι άδικο και να έχεις μαζί σου και την τύχη. Αυτός είναι και ο λόγος που σε κράτη που θέλουν να ενισχύσουν την επιχειρηματικότητα η αποτυχία θεωρείται δεδομένη και μέσα στο πρόγραμμα -θα αποτύχεις πολλές φορές μέχρι να βρεις την σωστή επιλογή.

Υπάρχουν όμως τομείς στους οποίους ΔΕΝ θέλουμε απαραίτητα την μεγαλύτερη απόδοση, αλλά το μικρότερο ρίσκο. Το ασφαλιστικό είναι ένας τέτοιος τομέας. Ακόμη και αν κάποιος θέλει ατομικά, το κράτος ως σύνολο δεν μπορεί να ρισκάρει το αν θα πάρω σύνταξη ή όχι. Το κράτος πρέπει να μπορεί να χρηματοδοτήσει τα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν πρόβλημα γιατί σταμάτησαν να υπάρχουν νέοι ασφαλισμένοι σε ένα κλάδο που φθίνει. Το κόστος της ασφάλισης στον κρατικό προϋπολογισμό δεν πρέπει να θεωρείται "βάρος", αλλά δεδομένη παροχή.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να πληρώνουμε τις σπατάλες, την κακοδιαχείριση και την αδιαφάνεια στην διαχείριση των ασφαλιστικών ταμείων. Ούτε ότι πρέπει να επιτρέπεται στην εκάστοτε κυβέρνηση (και σε αυτή και στις προηγούμενες...) να μοιράζει ασφαλιστικές παροχές όταν βρίσκει τα δύσκολα και δεν θέλει να δώσει π.χ. αυξήσεις.

Αλλά σημαίνει ότι πρέπει να βρούμε μία λύση για το πρόβλημα του ασφαλιστικού, στην οποία το κυρίαρχο και μόνο ζητούμενο δεν θα είναι να μην πληρώνει το κράτος.

Μία λύση που θα ξεκινάει φροντίζοντας να εξαληφθεί η ανασφάλιστη εργασία[*], θα συνεχίζει με σκληρά μέτρα σε όσους εργοδότες δεν καταβάλλουν τις εισφορές που χρωστάνε (και, γιατί όχι, συζητώντας μαζί τους για λύσεις που θα τους διευκόλυναν ή θα μείωναν το κόστος σε περιπτώσεις που για αυτούς το ρίσκο είναι πιο μεγάλο, όπως όταν προσλάμβάνουν ένα νέο που δεν έχει ξαναδουλέψει ποτέ του), θα φροντίζει να γίνεται η διαχείριση των ταμείων με διαφάνεια, που θα προσπαθήσει να δώσει κάποιες λύσεις για το δημογραφικό.


Και βέβαια, στην λύση αυτή θα πρέπει το κράτος να επωμισθεί το επιπλέον κόστος όπου χρειάζεται, ώστε να μην βλέπουμε γεροντάκια να προσπαθούν να ζήσουν με συντάξεις που θα έπρεπε να μας κάνουν ντρεπόμαστε και θα επιτρέπουν σε όποιον έχει εργαστεί σκληρά σε όλη του την ζωή να μπορεί να απολαύσει κάποια χρόνια στο τέλος χωρίς να ξυπνάει για να βγάλει το μεροκάματο. [**]

Δεν θεωρώ ότι η δυνατότητα να πάρει μία αξιοπρεπή σύνταξη κάποιος χωρίς να έχει φτάσει σε βαθιά γεράματα είναι πολυτέλεια, αλλά μία παροχή που έχει υποχρέωση ένα κράτος να προσφέρει στους πολίτες του.

---
[*] έχει γίνει κάτι για να κάνουμε όσο πιο εύκολο γίνεται να εργάζονται νόμιμα και με ασφάλεια οι χιλιάδες άνθρωποι που εργάζονται σκληρά αλλά παράνομα στην χώρα μας, προσφέροντας φτηνή εργασία προς εκμετάλλευση; μπορεί ένας καθηγητής ή δάσκαλος που κάνει ιδιαίτερα μαθήματα με κάποιο εύκολο τρόπο να δηλώνει το επιπλέον εισόδημα και να ενισχύει την ασφάλισή του; γιατί ο φίλος μου προγραμματιστής που προσπαθεί να κάνει έναρξη άσκησης επαγγέλματος ώστε να μπορεί να δηλώσει κάποιες δουλειές που κάνει στον ελεύθερο χρόνο του χρειάζεται και... άδεια καταλληλότητας του χώρου στον όποιο θα βάλει το PC του(!!!);

[**] ακούω πολλούς να λένε, "μα αφού ο μέσος όρος ζωής αυξάνεται, γιατί να μην δουλεύουμε περισσότερο;" Είναι σχεδόν πάντα άνθρωποι νέοι, που κάνουν μία δουλειά που τους ευχαριστεί ή έστω αισθάνονται ότι αν και τους κουράζει, τους ανταμοίβει.

Δεν είναι όμως η πλειοψηφία των εργαζόμενων έτσι. Δεν σε γεμίζει ευχαρίστηση το να ξεκινάς στις 6 το πρωί από το σπίτι σου, να περνάς μία ή δύο ώρες στα λεωφορεία για να πάς να δουλέψεις σε μία αποθήκη ή έστω στο γραφείο όταν είσαι 60 χρονών. Ή να είσαι σε μία οικοδομή τον χειμώνα. Ή να αντιμετωπίζεις μία τάξη από 7χρονα παιδάκια κάθε μέρα επί 30+ χρόνια...